محمد بن علی کراجکی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان کَراجُکی |
| تاریخ تولد | نیمه دوم قرن چهارم هجری |
| محل زندگی | بغداد |
| تاریخ وفات | ۴۴۹ ق |
| شهر وفات | صور (لبنان) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ مفید، شیخ طوسی، نجاشی، سلار دیلمی، ابن واسطی، ابن براج طرابلسی |
| شاگردان | عبدالرحمن خزایی نیشابوری، ابومحمد حبشی، حسین بن هبة الله طرابلسی |
| تألیفات | کنز الفوائد، التفضیل، معدن الجواهر و ریاضة الخواطر، الاستنصار فی النص علی ائمه الاطهار، رساله فی تفضیل امیرالمؤمنین(ع)، رساله فی حق الوالدین، اخبار الاحاد، شرح الاستبصار |
ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان کَراجُکی (یا کَراجَکی) (م ۴۴۹ق) از علمای شیعه در قرن چهارم و پنجم و از شاگردان شیخ مفید و شیخ طوسی است که برخی از علمای شیعه و سنی جایگاه علمی و شخصیت وی را ستوده‌اند. وی از اندیشمندان متأخر مکتب بغداد به شمار می‌رود.
زندگی‌نامه
درباره تاریخ و مکان ولادت ابوالفتح کراجکی در منابع مطلبی ذکر نشده و فقط به این نکته اشاره شده است که وی «نزیل رمله» یعنی ساکن شهر رمله (قسمت اشغال شده فعلی فلسطین) بوده است. سید عبدالعزیز کریمی می‌نویسد: «عبارت «نزیل رمله» به این نکته اشاره دارد که وی در آنجا سکونت داشت.» سپس می‌نویسد: برخی قائل‌اند، وی اهل «کراجُک» از روستاهای نزدیک واسط بوده است. البته با توجه به زمان رحلت وی (۴۴۹ق)
ابوالفتح کراجکی در ۲ ربیع‌الثانی سال ۴۴۹ هجری قمری در شهر صور (لبنان) وفات یافت.
اساتید و شاگردان
از اساتید و مشایخ وی می‌توان شیخ مفید شیخ طوسی، نجاشی، سلار دیلمی، ابن واسطی، ابن براج طرابلسی، مسلمی حرانی، ابن شاذان قمی، صیرفی بغدادی و احمد بن نوح بن محمد حنبلی را نام برد. از جمله شاگردان وی می‌توان نام عبدالرحمن خزایی نیشابوری، ابومحمد حبشی و حسین بن هبة الله طرابلسی را آورد.
از نگاه دیگران
- مامقانی در تنقیح المقال پس از اینکه وی را فقیه و ثقه معرفی کرده، نوشته: هر کس کتب وی را ملاحظه کند، نهایت فضل و تحقیق و دقت و کمال اطلاع وی را از سایر مذاهب به خوبی می‌تواند درک کند.
- منتجب الدین بن بابویه: شیخ عالم ثقه ابوالفتح محمد بن علی کراجکی، فقیه اصحاب، که نزد سید مرتضی و شیخ طوسی روایت قرائت نموده است و صاحب تصانیف نیز هست که از جمله آنها می‌توان به کتاب «التعجب» و کتاب «النوادر» اشاره کرد و اخبار ما از او، به واسطه پدرم، از پدرش نقل شده است.
- حر عاملی، کراجکی را عالم، فاضل، متکلم، فقیه، محدث، ثقه جلیل القدر معرفی می‌کند و در ادامه، پس از ذکر تعدادی از کتاب‌های کراجکی، آنچه را که ابن بابویه و ابن شهر آشوب در مورد کراجکی گفته‌اند آورده و سپس می‌گوید: کتاب الفهرست متعلق به کراجکی است، سید بن طاووس هم همین مطلب را در آخر کتاب «الورع الواقیه» تأیید کرده است.
- مجلسی در مورد کراجکی می‌گوید: اما کراجکی، او از عالمان و متکلمان بزرگ است و جمیع ارباب اجازات به او مستند می‌شوند. کتاب «کنز الوائد؛ او از کتاب‌های مشهوری است که همه کسانی که بعد از او آمده‌اند از آن بهره برده‌اند و بقیه کتاب‌هایش نیز در نهایت متانت هستند.... فقیهان طرابلس که شیخ اجل سعید، ابوالفتح کراجکی، مقیم رمله البیضاء نیز از آنان است ـ از عالمان و فقیهان بزرگ ما هستند؛ بلکه از رؤسای آنهاست.
- شهید اول در بسیاری از کتاب‌هایش از کراجکی به علامه تعبیر می‌کند؛ با این که از علامه حلی به فاضل تعبیر می‌نماید.
- ذهبی از علمای اهل سنت وی را «شیخ شیعه، از بزرگان شیعه، ماهر در فقه و اصول شیعی، نحوی، لغوی، منجم و طبیب» معرفی کرده است.
- یافعی دیگر عالم سنی می‌نویسد: «در این سال (۴۴۹) ابوالفتح محمد بن علی کراجکی رحلت کرد. وی سرور شیعه و صاحب تصانیف متعدده، نحوی، لغوی، منجم، طبیب، متکلم می‌باشد.»
آثار
تألیفات او تا ۷۰ مورد دانسته شده است.
- کنز الفوائد: اثر مشهور کراجکی است. محمد باقر خوانساری می‌نویسد: «کنزالفوائد از بهترین تألیفات این عالم بزرگ است که تا زمان ما باقی مانده است.
- الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین؛
- معدن الجواهر و ریاضة الخواطر
- الاستنصار فی النص علی ائمه الاطهار
- رسالة فی تفضیل امیرالمؤمنین(ع)
- الکرّ و الفرّ فی الامامه
- رسالة فی حق الوالدین
- اخبار الاحاد
- التعجب فی الامامة حسن
- مسألة فی المسح
- منهاج فی معرفة مناسک الحجاج
- شرح الاستبصار
پانویس
- ↑ کراجکی، الرساله العلویه، ص۱۹.
- ↑ کراجکی، الرساله العلویه، ص۲۰.
- ↑ سید بحرالعلوم، فوائد رجالیه، ج ۳، ص۳۰۳.
- ↑ سید بحرالعلوم، فوائد رجالیه، ج ۳، ص۳۰۳.
- ↑ ابوالفتح کراجکی، معدن الجواهر، مقدمه، ص۱۱.
- ↑ الخوئی، معجم رجال الحدیث، ج ۱۷، ص۳۵۸.
- ↑ موسوی، روضات الجنات، ج ۶، ص۲۱۰.
- ↑ کراجکی، الرساله العلویه، ص۲۵- ۲۳.
- ↑ کراجکی، الرساله العلویه، ص۲۶-۲۵.
- ↑ عبدالله بن محمد بن حسن مامقانی، تنقیح المقال، ج ۳، ص۱۵۹.
- ↑ الفهرست، ص۱۰۰، رقم ۳۵۵.
- ↑ أمل الآمال، ج۲، ص۲۸۷ و ۲۸۸، رقم ۸۵۷.
- ↑ بحار الانوار، ج۱، ص۳۵.
- ↑ الکنی و الالقاب، ج۳، ص۹۴.
- ↑ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج ۳۰، ص۲۳۴.
- ↑ عبدالله بن اسعد یافعی، مراة الجنان، ج ۳، ص۷۰.
- ↑ کراجکی، معدن الجواهر، ص۱۱.
- ↑ محمد باقر موسوی خوانساری، ج ۶، ص۲۱۰.
- ↑ منتجب الدین بن بابویه، ص۱۰
- ↑ شیخ حر عاملی، امل الامل، ج ۲، ص۲۸۷.
- ↑ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ص۱۵۳.
منابع
- ابن بابویه، منتجب الدین، فهرست، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۳۶۶ش
- ابن شهر آشوب، معالم العلماء، قم، بی‌تا
- الخوئی، سید ابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث، بی‌جا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق
- ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمیری، بیروت، دارالکتاب العربی
- سید بحرالعلوم، فوائد رجالیه، تهران، مکتبه الصادق(ع)، چاپ اول، ۱۳۶۳ش
- عاملی، حر، امل الامل، قم، دارالکتاب الاسلامی، ۱۴۰۴ق
- کراجکی، ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان، الرساله العلویه، تحقیق سید عبدالعزیز کریمی، قم، دلیل ما، ۱۳۸۵ش
- کراجکی، ابوالفتح، معدن الجواهر، تحقیق سید احمد حسینی، قم، مهر استوار، چاپ دوم، ۱۳۹۴ش
- کریمی، سید عبدالعزیز، در مقدمه «الرساله العلویه» به نقل از شهید در دروس
- مامقانی، عبدالله بن محمد بن حسن، تنقیح المقال، نجف، مطبعه الرضویه، بی‌تا
- مدرسی، سید حسین، مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ترجمه محمد آصف فکرت، مشهد، آستان قدس، ۱۴۱۰ق
- موسوی، محمدباقر؛ روضات الجنات، تحقیق اسدالله اسماعیلیان، تهران، مکتبه اسماعیلیان، بی‌تا
- یافعی، عبدالله بن اسعد، مراة الجنان، بیروت، مؤسسه الاعلمی، بی‌تا
پیوند به بیرون
- منبع مقاله:
- منبع مقاله: